گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و به علت ویژگی هایی که دارد از زمانهای قدیم در امر ساختمان سازی مورد مصرف داشته است. در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود می باشد گچ نقش مؤثری داشته و گچ بری های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده است.
گچ به علت خواص خود از اولین قدم درایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز می باشد و همچنین تا آخرین مراحل بنا که سفید کاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است و حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.

منابع تهیه گچ :

گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی کلسیم دار است که بطور وفور در طبیعت یافت می شودو تقریباً در تمام نقاط روی زمین وجود دارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد. درایران هم تقریباً درتمام نفاط کشور مخصوصاً در کرویر مرکزی و اطراف تهران جاجرود، آذربایجان یافت می شود. سنگ گچ با فرمول caso4,2H2o از سنگهای ته نشستی است و به علت میل ترکیبی شدیدی که دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به دو صورت ترکیب با کربن و با اکسیدهای آهن و خاک رس می باشد. سنگ گچ یا بصورت سولفات کلسیم بدون آب بدست می آید که به آن انیدریت می گویند. سنگ گچ خالص بی رنگ است و سنگ گچ ترکیب شده با کربن خاکستری و سنگ گچ ترکیب شده با اکسیدهای آهن بی رنگ، زرد روشن و یا کبود و یا سرخ می باشد که برحسب نوع اکسیدهای آهن این رنگها متفاوت است.

کوره های گچ پزی :

1 ـ کوره های گچ پزی چاهی :
قدیمی ترین نوع کوره های گچ پزی در ایران نوع چاهی است که هم اکنون نیز در بسیاری از شهرها متداول می باشد. در این نوع کوره ها که مانند تنوره است سنگ گچ را می پختند و آن را حرارت می دهند تا سنگ گچ پخته شود. محصول این کوره ها مرغوب نمی باشد.
2 ـ کوره های تاوه ای :
ابن نوع کوره ها که دارای محصول یکنواخت می باشد تشکیل شده است از یک سینی بزرگ که سنگ آسیاب شده در آن می ریزند.

خواص گچ :

1 ـ زود گیر بودن 2 ـ خاصیت ازدیاد حجم
3 ـ مقاومت در برابر آتش سوزی 4 ـ آکوسیتیک بودن
5 ـ ارزان بودن 6 ـ خاصیت پلاستیکی گچ
7 ـ رنگ گچ 8 ـ رنگ پذیری گچ
ساختمان ملات گچ :
هر نوع ملاتی که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده آن و مخلوط کردن آنها به آن اضافه کرده و دوباره ملات را مخلوط کنیم تا ملات یکنواخت گردد ولی برای ساختن ملات گچ و یا ملات گچ و خاک باید دانه های گچ یا گچ و خاک را داخل آب بریزیم، بدین طریق که ابتدا مقدار کمی آب در استامبولی می ریزیم آنگاه دانه های گچ و یا گچ و خاک راکه قبلاً به نسبت ضعیف مخلوط شده با دست درون آن می پاشیم تا کلیه دانه ها در مجاورت آب قرار گیرد. مقدار آبی که یک کیلوگرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری 2/0 لیتر است یعنی تقریباً 20% وزن گچ

مصارف گچ :

گچ در ساختمان مصارف متعدد دارد از جمله ریختن رنگ ساختمان برای مشخص کردن اطراف زمین و پیاده کردن نقشه، ملات سازی، گچ وخاک، سفیدکاری وسنگ کاری که درمورد اخیر برای نگهداشتن سنگ بطور موقت در جای خود تا ریختن ملات پشت آن مورد مصرف دارد و در صنایع قالبسازی و ریخته گری برای قالب سازی مصرف می شود و در کارهای طبی برای شکسته بندی مورد نیاز است.

خواص گچ :

گچ علاوه بر دو خاصیت عمده که یکی زودگیری و دیگری ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن است دارای خواص دیگری نیز می باشد از جمله آنکه اکوستیک است و در آتش سوزی مقاوم می باشد و ارزان و به فور یافت می گردد ودارای رنگی سفید و خوش آینه است.

انبارکردن گچ :

اگر گچ بصورت فله ای در کارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطور که قبلاً شرح داده شد گچ میل ترکیبی بالایی با آب دارد و حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمی شود. ولی گچ پاکتی را اگر به طریقه صحیح انبار کنند به طوری که دور از رطوبت باشد می توان حتی گچ را برای مدت یکسال هم انبار نمود. برای انبار کردن گچ باید آنرا روی تخته هایی که حداقل از زمین 10 سانی متر فاصله دارد بگذارند و فاصله پاکتهای گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود 20 سانتیمتر باشد و بیش از 10 پاکت گچ را روی هم نچینند.

گَچ: سنگ گچ سولفات دوکلسیم آبدار طبیعی است و در چندین فرم بلوری یافت می شود که در تشکیلات خاکی پوسته جامد کره زمین بصورت قشرهای نسبتاً ضخیم فراوان است که آن را استخراج می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند . گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک بکوره می‌برند و تا دمای حدود 180 درجه سانتیگراد حرارت می‌دهند تا مقداری از مولکولهای آب تبلورش را از دست بدهد وبصورت گچ قابل استفاده به عنوان مصالح ساختمانی وقالب گیری در آید.

رنگ گچ به طور طبیعی سفید بوده و ممکن است به خاطر ناخالصی های مواد آلی رس و اکسید آهن به رنگهای خاکستری، خاکستری مایل به آبی، صورتی یا زرد دیده شود . سنگ گچ دارای سیستم تبلور منوکلینیک، وزن مخصوص 32/2 و سختی 5/1 تا 2 می باشد. ژیپس مورد مصرف بعنوان سنگ گچ به صورت توده ای متبلور و دانه ریز تا سنگ به صورت دانه های درشت است . در اسید کلریدریک و آب گرم به صورت محلول در می آید. سنگ گچ خالص دارای 9/20 درصد آب ترکیبی و 6/46 درصد So3 و 5/32 درصد CaO است. خلوص سنگ گچ بر مبنای درصد کانی ژیپس در آن تعریف می شود . طبق استاندارد ASTM حداقل خلوص لازم برای سنگ گچ در مواد صنعتی 70 درصد ژیپس است در صورتیکه اغلب سنگ گچ های تجارتی دارای 75 تا 90 درصد خلوص می باشند. نا خالصیهای موجود در سنگ گچ اغلب شیل، رسها و کربنات کلسیم است و گاهی بازمانده فعالیتهای حیاتی نیز در آن دیده می شود.

بر اساس آنچه در سال‌های اخیر به ویژه در سال 1390/2011 رخ داده است انتظار می رود در سال 1391/2012 تحولات جدید علمی/ فناورانه در حیطه علم زلزله شناسی و مهندسی زلزله رخ دهد.

خبرآنلاین نوشت: در زمینه توسعه شبکه‌های زلزله شناسی کشورهای منطقه پیرامون ایران به نظر می رسد کشور های پیرامون ما هم در توسعه شبکه‌های لرزه نگاری و هم در ایجاد سامانه های هشدار پیش هنگام با سرعت بیشتری عمل کنند. کشورهایی چون ترکیه، عربستان و پاکستان در سال 1390 رشد خوبی در این زمینه پیدا کردند.

در ایران نیز این توسعه شبکه های زلزله شناسی پیگیری خواهد شد ولی با نگاه به اشکالات در تخصیص بودجه و کندی های اداری و اجرایی، روند کند سال 90 احتمالا در سال 91 نیز ادامه خواهد داشت. وجود این شبکه های لرزه نگاری و توسعه آنها به همراه توسعه و تخصصی شدن شبکه های شتابنگاری پایه ثبت داده های لرزه نگاری و فراهم آورنده داده های پایه برای محققان زلزله شناس است.

زلزله شناسان ایران با توجه به لرزه خیزی فلات ایران اهمیت بسیاری برای در دسترس بودن و ثبت داده های واقعی قائلند و انتظار می رود در سال 91 با اجرای پروژه های جدید توسعه دستگاههای لرزه نگاری/ شتابنگاری روند توسعه شبکه ها در ایران دگرگون شود.

از نظر روند لرزه خیزی، البته تغییر روند سالانه مطرح نیست و تا زمانی که ژئودینامیسم حاکم در یک فاز کوهزایی ادامه دارد، روند لرزه خیزی عمومی به صورت طبیعی با روندی کم و بیش یکنواخت در یک فلات یا منطقه لرزه خیز ادامه می یابد. البته از نظر ثبت داده های زمین لرزه‌ها، با گذشت زمان زلزله‌های بیشتری ثبت می شود. بنابراین اخبار رخداد زمین لرزه‌ها در ایران در سال 1391 به مراتب بیشتر به گوش خواهد رسید. این موضوع در رابطه با توسعه فناوری ثبت داده های زلزله شناختی قابل درک است.

البته در بهار 1391 به پانزدهمین سالروز از زمین لرزه 20 اردیبهشت 1376 اردکول قاین در شرق ایران خواهیم رسید. زلزله اردکول قاین با بزرگای 7.1 پانزده سال قبل در فلاتی رخ داد که داده های لرزه خیزی از رخداد زلزله ای با بزرگای بیش از 7.0 در حدود هر ده سال یکبار در این فلات خبر می دهد. با توجه به پتانسیل رخداد زمینلرزه با بزرگای 7.0 یا بیشتر اولا آمادگی دائمی برای رخداد زلزله های اصلی (با بزرگای بیش از 7.0) همواره لازم است.

دوم آنکه در توسعه شبکه های لرزه نگاری و هشدار پیش هنگام باید تسریع کنیم چرا که هم اکنون کشور های همسایه ترکیه، عربستان سعودی و پاکستان از نظر تعداد ایستگاه های لرزه نگاری باند پهن از ما پیشی گرفته اند.

سوم آن که برای مراکز جمعیتی بزرگ (شهرهای مهم) ما که در نزدیکی یا بر روی پهنه های گسیختگی گسله فعال قرار دارند، حتما باید تدبیر خاص داشته باشیم تا در سال 91 و سالهای بعد از آن نظیر مورد زلزله 1382 بم غافلگیر نشویم.

در دنیای علم و فناوری زلزله شناسی و مهندسی زلزله، درس آموزی از رخداد زلزله های مهم در سالهای اخیر مانند زلزله 2010 هاییتی و زلزله 2011 ژاپن، به عنوان رویدادهای مخرب با خطرهای چندگانه، و توسعه خسارتها به بخشهای مختلف و زیرساختهای جامعه به عنوان یک الزام جدید مطرح است.

اهمیت توجه به این موضوعات چندگانه و پیچیده، با درس آموزی از رخدادهای اخیر در ابتدای دهه دوم سده بیست و یکم، اهمیت فوق العاده ای یافته و این روند در سال 1391 / 2012 با جدیت بیشتر دنبال خواهد شد.

در سال پیش رو بازنگری در باورها و پیش فرض های قبلی در مورد میزان توان لرزه زایی در مناطق مختلف لرزه خیز (به ویژه با رخداد زمینلرزه 20 اسفند 1389 توهوکو، سندای، ژاپن) با جدیت دنبال می شود و در ایران نیز این موضوع از هم اکنون آغاز شده و در سال91 دنبال خواهد شد.

همچنین در نیمه سال 1391، پانزدهمین کنفرانس جهانی مهندسی زلزله در لیسبون، پرتغال برگزار می شود که به عنوان یک رویداد مهم جهانی که هر چهار سال یکبار برگزار می شود محل تبادل نظر و ارائه دستاوردهای محققان جهان، از جمله ایران، در زمینه های گوناگون مهندسی زلزله خواهد بود.

در سال 91 پرداختن به جنبه های اجتماعی/روانی زمین لرزه ها و به طور کلی لحاظ کردن جنبه های مختلف علوم انسانی برای بالا بردن میزان آمادگی اجتماعی در مناطق لرزه خیز، در ایران با جدیت بیشتر دنبال خواهد شد. انتظار این است که در سال پیش رو از نظر مدیریت بحران و ریسک، توجه به روش شناسی علمی در این زمینه در ایران با جدیت بیشتری دنبال شود.