شاید اگر در کوچه ها و خیابان ها قدم بزنید،توجه شما به ساختمان های سر به فلک کشیده ای که از رنگ ها و جنس های متفاوت است ،جلب شود.

آیا تا به حال به این فکر کرده اید که طراحی این گونه ساختمان ها چکونه است؟

طراحی این ساختمان ها یا سازه آنها با طراحی و سازه ساختمان های قدیمی چه تفاوتی دارد؟

چرا این ساختمان ها این گونه ساخته شده اند؟

اما این نکته قابل بحث است که چرا ساختمان های امروزی ،با ساختمان های قدیمی از نظر طراحی و سازه و... تفاوت فاحشی دارند؟؟؟؟؟!!!!!

ساختمان های قدیمی با ساختمان های امروزی از نظر تزییینات و مصالح چه تفاوت هایی دارند؟

برای پاسخ به این سوال ها ،بهتر است ساختمان های جدید را با نوع قدیمی آن ، مورد بررسی قرار دهیم. 

1-سازه:

ساختمان های قدیمی: 

ساختمان های قدیمی دارای دیوارهای قطور بودند که وزن ساختمان را به زمین انتقال می دادند. این دیوار ها اغلب از جنس سنگ یا خشت خام با رو کشی از گل یا گاه گل بودند.

دیوار این ساختمان ها در برخی از مکان ها تا بیش از 60 سانتی متر گزارش شده است.

این گونه ساختمان ها اغلب فاقد اسکلت بوده اند ولی در مواردی بدنه با چوب های گردو یا بلوط مسلح شده و تیر سقف ها نیز از جنس چوب بوده اند.

سقف این بنا ها از نوع شیروانی بوده است . در مواردی هم سقف ساختمان ها را با کاه گل اندود می کردند تا از نفوظ رطوبت جلوگیری کنند. 

اغلب این بنا ها به خصوص عمارت های بزرگ مربوط به اشراف ،درای طاق های فوق العاده زیبا و منحصر به فرد هستند.این طاق ها با دهانه های عریض ،بدون هیچ اسکلت نگه دارنده یا امثال میلگرد و... بودند و فقط با مصالح مرسوم زمان خود مانند سنگ و خشت و آجر و... ساخته شده اند.

برخی از این عمارات ، با توجه به نوع مصالح و تکنولوزی مربوط به 100 الی 150 سال پیش هنوز سالم و دست نخورده باقی مانده اند.

این بدین معناست که توجه و دقت در نوع ساخت و انتخاب مصاح هر چند قدمی و فاقد اطمینان ، ممکن است بهتر از ساخت بی دقت و ذوق با مصلح جدید و مدرن امروزی باشد.  

ساختمان های جدید :

ساختمان های جدید امروزی دارای سازه هایی محکم و منحصر به فرد هستند.

ساختمان های امروزی دارای سازه های بتنی ،فلزی ،بنایی و...هستند که در برخی موارد مانند( پروزه عظیم خلیج فارس در شمال غرب شیراز ) در نوع خود منحصر به فرد است.

سازه های این مجتمع عظیم ،با قالب های رونده ،قالب گیری شده اند و تمام بتنی هستند.

یا مانند (برج تجارت جهانی (I.T.C.T) در غرب شیراز) دارای سازه ی فلزی فوق پیشرفته از نوع ترکیبی با آلیاز فولاد مسلح است.

سازه های ساختمان های امروزی ، محکم  و در برابر زلزله کاملا ایمن هستند.

در واقع می توان گفت کاربرد فلز و بتن در سازه های امروزی باعث استحکام  و طول عمر ساختمان را افزایش داده اند.

دیوار ها در ساختمان های امروزی به دو دسته باربر و غیر باربر (پارتیشن)تقسیم می شوند.

در اسکلت بنایی دیوار های باربر حد اکثر 30تا35 سانتی متر و دیوار های پارتیشن معمولا از 10 تا 15  سانتی متر ضخامت دارند.

مصالحی که با آنها این دیوار ها را میسازند، در نوع معمول عبارت ان از: آجر،بلوک بتنی و... اما دیوار های پیش ساخته که در کارخانه ها تولید می شودیا 3D  پانل ها که قابلیت بار گذاری تا 3 طبقه را دارند ،نیز در حال گسترش است.

ضخامت دیوار ها در اسکلت فلزی به دلیل اینکه ستون ها بار را تحمل می کنند ،بسیار کمتر است و از نوع آجر ماشینی یا آجر سفالی سبک استفاده می شود.

ستون های فلزی و بتنی ،نقش مهمی در سازه های جدید ایفا می کنند. 

سقف این ساختمان ها در نوع معمول از بلوک با پوشش سیمان است ولی پانل های سقفی در بین مهندسین معمار و سازه، جای خود را پیدا کرده است و بسیا ر با صرفه و سبک است.

برای جلو گیری از نفوذ آب و رطوبط سقف این ساختمان را ایزو گام می کنند.

ساختمانی با سازه فلزی

 

2-تزیینات داخلی:

ساختمان های قدیمی:

در ساختمان ها یقدیمی تزیینات در عین سادگی،زیبایی فوق العاده ای داشتند.

تزیینات در این ساختمان ها به خصوص عمارت ها بر پایه نمادین بوده و جنبه روحانی داشتند.

طاق هایی که به صورت قوسی،مربع،دایره و... بر سر ورودی یا داخل عمارت ها میزدند ،انسان را به درون عمارت جذب می کردند.

در این ساختمان ها پنجره ها دارای ارسی هستند و شیشه های رنگی، نور صبح گاه را به رنگ های متفاوت به درون عمارتپخش می کردند.

درب های ورودی دارای کتیبه ،با طرح هایی زیبا از جنس چوب ،بر زیبایی داخل و بیرون ساختمان می افزودند.

اما گچ بری سقف یا آیینه کاری سقف ها ،که یکی از ارکان زیبایی معماری قدیمی هستند.این گچ بری ها در شاهنشین یا نشیمن اصلی در کنار آیینه کاری و طاق ضربی ها ،بر زیبایی سقف می افزودند.

تزیینات در ساختمان های جدید:

امروزه در ساختمان های جدید،تزیینات یا دکوراسیون داخلی نقش مهمی را ایفا می کنند.

اصولا هر انسانی زیبایی را دوست دارد و خواستار زیبایی در مکان زندگی خود است.

ساختمان های امروزی نیز تزیینات مربوط به خود را  دارد که به چند مورد اشاره می کنیم.

1-نور:

نور و بازی با نور در ساختمان ها یامروزی ،نقش به سزایی را بازی می کند.برای مثال در ورودی ساختمان ها ،با نور و بازی با آن در کنار سقف های کاذب ،جلوه زیبایی به ساختمان های امروزی می بخشد و میل انسان را برای ورود به مکان مورد نظر ،تحریک می کند.

نور در نورپرداز سالن ها یپذیرایی ،در لابی هتل ه9ا ،در مجتمع های تجاری  و...

امروزه حرف اول را می زند و زیبایی خاصی به کار می بخشد.

2-مبلمان:

بحث مبلمان بسیار گسترده است . اما در اینجا چند نکته در مورد مبلمان ضروری است.

الف-مبلمان است که به فضا های ساختمان شکل می دد.

ب-مبلمان در هر دو ساختمان قدیمی و جدید ، مشترک است.

ج-مبلمان متناسب فضا ها و نوع دکوراسیون متحرک در زیبایی فضا نقش مهمی دارد 

3-نمای داخلی و خارجی ساختمان:

نمای خارجی ساختمان های امروزی از آجر نما،سنگ،سرامیک،آلوبوند،استاربوند و...

و فضای داخلی را با نقاشی دیوار ها ،کاغذ دیواری،بلکا،کنیتکس،ترکیبات چوب و سنگ،دیوار پوش ها و...

رنگ نیز در فضای داخل به کار روح می بخشد و بسیارر اثر گذار است.

مبلمان در زیبایی ساختمان های امروزی بسیار موثر است.

 

3-فضا ها:

تقسمات فضا در ساختمان های قدیمی:

در ساختمان های قدیمی به دلیل در دسترس بودن زمین فراوان،تعداد فضا ها بیشتر و دارای مساحت بیشتری بوده اند.

در ساختمان های قدیمی در ابتدای ورودی یک سکو برای استراحت مهمان قرار می دادند. بعد از وارد شدن ،افراد به مکانی به نام هشتی می رسیدند که مانند یک دالان دراز بود برای پوشش حیاط( اندرونی)بوده است.

در ساختمان های قدیمی مهمترین فضا،نشیمن بود.که بسیار دارای اهمییت بود.

عمارت ها در اطراف حیاط بوده و یک حوض بزرگ در میان حیاط واققع بوده است.

همچنین زیر زمین ،یکی از ارکان اصلی برای نگه داری وسایل یا خوراکی ها بوده است.

نکته قابل توجه اینکه فضای آشپزخانه (مطبخ)در این گونه ساختمان ها کاملا خصوصی بوده و برای خانم خانه یک مکان امن حساب می شده و تنها خانم خانه به این مکان رفت و آمد داشته است.

تقسیمات فضا در ساختمان های امروزی:

اما در ساختمان های امروزی به دلیل کمبود زمین و فضا، ساختمان ها از نظر مساحت بسیار کوچک شده اند و در ارتفاع  افزایش داشته اند.(به صورت افقی-آپارتمانی)

ساختمان های مسکونی امروزی در هنگام ورود اشخاص وارد سالن یا بعضا راهرو بسیار کوچکی می شوند که این در نوع خود بسیار بد است.

ساختمان ها ی  امروزی از یک سالن و بعضا نشیمن ،همراه با اتاق خواب ها تشکیل شده اند.

اما نکته جالب ! برخلاف ساختمان های قدیمی امروزه آشپزخانه ها یک مکان تقریبا باز است.

این بدین معناست که ابعاد آشپزخانه تغییر کرده و این بار بزرگ تر شده و بعضا از دو یا سه طرف  open است و یک حریم خصوصی حساب نمی شود.

زیر زمین ها نیز امروزه جای خود را به store  های کوچک داده اند.

تنیجه گیری:

اکنون با بررسی این 3 عامل از صدها  عامل موثر در آثار معماری (چه گذشته و چه حال)در یافتیم که تفاوت زندگی گذشته گان با ما ،و معماری گذشته و حال ، چگونه است.

معماری گذشته بر گرفته از ذوق هنر ایرانی_آریایی بوده است. به خصوص معماری پیش از هجوم اعراب به ایران ،یک معماری کاملا پارسی بوده  و بسیار زیبا...

اما معماری اکنون ما،جدا از پیشفت صنعت ،ناشی از غرب زدگی و برگرفته از معماری بی پایه عرب است.

اما در عین حال باز می توان ذوق و هنر ایرانی را در این ساختمان ها مشاهده کرد..

معماری و ساختمان های گذشته مزایایی داشتند که عبارت بودند از:

الف-سادگی

ب-زیبایی و رو حانی در کنار مظاهر زندگی

و...

اما دارای نقایصی از قبیل :

-عدم اطمینان از سازه

-پرتی فضا

-و...  

 اما ساختمان های امروزی شاید آن ذوق و سلیقه گذشته را نداشته باشد اما از نظر سازه بسیار مطمئن هستند.

ما باید امروزه از هنر ذاتی که در وجود خود داریم استفاده کنیم و به معماری اصیل ایرانی باز گردیم.

هنر هخامنشی و ساسانی و ... هنر ماست .

هنر بادیه نشین ها که هنر نیست.

ما باید ساختمان های خود را امروزه مانند معماری پیش از هجوم اعراب به ایران باز گردانیم

پاینده باد هنر ایرانی ...